جاناتان رزنبام منتقد آمریکایی به ایران آمد/ آموزش نقد در سینما

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی مدرسه ملی سینما، نخستین دوره آموزش عالی «مطالعات فیلم: نظریه، نقد و تحلیل» عصر روز گذشته ۲۶ تیرماه با حضور هنرجویان و جاناتان رزنبام منتقد سینما در عرصه بین الملل  آغاز شد و رزنبام به عنوان اولین مدرس این دوره، مبحث مطالعات فیلم را با سرفصل «روش شناسی و نقد فیلم» مطرح کرد.

در این جلسه که با حضور هنرجویان که اغلب دانش آموخته سینما هستند برگزار شد، روح الله حسینی مدیرعامل مدرسه ملی سینمای ایران ضمن خوش آمدگویی به هنرجویان و مهمانان در این جلسه گفت: دوره مطالعات فیلم، دوره ای است که با دقت و اشتیاق در ۲۷۰ ساعت در یک دوره ۹ ماهه برای شما طراحی شده است و خوشحالم که دوره با حضور جاناتان رزنبام آغاز شده است امیدوارم این دوره آموزشی بتواند برای عرصه نقد سینما مفید باشد.

بعد از پایان صحبت های حسینی مدیرعامل مدرسه ملی سینمای ایران، رزنبام دیدگاه خود نسبت به مقوله نقد را مطرح کرد و در ادامه خاطراتی از نگارش نقد بر یکی از فیلم های اورسن ولز و دوستی خود با این کارگردان، تعریف نقد، چیستی نقد خوب و نقد بد و برخی دیگر از مسایل مربوط به حیطه نظریه، نقد و تحلیل را بیان کرد.

جاناتان رزنبام در بخش هایی از صحبت های خود با اشاره به این مطلب که نقد بیشتر یک گفتگو است، گفت: از نظر من نقد یک گفتگو است؛ گفتگویی که قبل از حضور منتقد وجود داشته است و منتقد از میانه این گفتگو وارد می شود و نقش منتقد این است که به این گفتگو یا جهت جدید دهد و یا اینکه مطلب جدیدی به آن اضافه کند و حتی وقتی منتقد کنار می رود این گفتگو همچنان ادامه می یابد.   

این منتقد درباره نخستین نقد خود و چگونگی آشنایی با اورسن ولز گفت: وقتی اورسن ولز به تازگی وارد سینما شده بود و من در آن زمان در پاریس زندگی می کردم می خواستم اولین مطلب خود را به عنوان نقد بنویسم. به استودیو ولز نامه نوشتم و گفتم که می خواهم اولین نقدم را بنویسم. آن شب تا صبح سیاه مشقی نوشتم و ساعت ۷ صبح نوشتن من به پایان رسید. در همین هنگام تلفن خانه زنگ زد. وقتی گوشی را برداشتم صدای زنی از پشت خط مرا دعوت کرد تا به استودیو ولز بروم و با او ناهار بخورم.

رزنبام ادامه داد: شگفت زده شدم و برای قرار ناهار با ولز در استودیو حاضر شدم اولین پرسش من این بود که چرا مرا به ناهار دعوت کردی. خیلی مشتاق بودم که دلیل دعوت از من برای ناهار را بدانم و بعد ولز گفت که خیلی سرش شلوغ بوده و فرصت نداشته است که جواب نامه را بدهد و به این ترتیب بود که دوستی من با ولز شروع شد و در ادامه این دوستی بود که شاهد نخستین مواجهه همینگوی با ولز بودم که در ابتدا آغاز خوبی نبود اما بعد به دوستی شکننده ای تبدیل شد.

این منتقد با نشان دادن فیلمی که درباره اورسن ولز ساخته بود با اشاره به تفاوت نقد نوشتاری و نقد دیداری گفت: ارایه سند و بیان دلایل مستدل در نقد یک اثر مهمترین فاکتور بررسی یک فیلم یا اثر هنری است که اگر این نقد به صورت دیداری انجام شود ارایه یک سند قابل قبول برای مخاطب ضروری است و اگر نوشتاری باشد باید توضیحات کامل بدون باقی ماندن هیچ سوالی برای مخاطب ارایه شود. در واقع کار نقد این است که منتقد درباره نکته ای صحبت کند که برای مخاطب در دسترس و قابل فهم و درک است ولی یکی از اشکالات در حوزه نقد این است که منتقد درباره پدیده هایی در فیلم صحبت می کند که عموما دور از دسترس بیننده است.

رزنبام در پایان نخستین کارگاه از دوره آموزش عالی «مطالعات فیلم: نظریه، نقد و تحلیل» گفت: نقد خوب نقدی است که خواننده از خلال آن به راحتی نتواند تشخیص دهد که منتقد فیلم را دوست داشته یا خیر. از نظر من نقد خوب نقدی است که منتقد صرفا نگوید که این فیلم خوب است یا خوب نیست بلکه باید با دلیل محکمه پسند و سازنده بگوید یک فیلم به چه دلیل خوب است و یک فیلم به چه دلیل بد است و یا فیلم برای چه کسی خوب است و یا خوب نیست.

 «اصول نقد: مفاهیم و روش‌شناسی»، «نظریه در سینما»، «آسیب‌شناسی نقد در سینمای ایران»، «زیبایی‌شناسی سینمای معاصر ایران و جهان»، «روایت و روایت‌شناسی»، «قصه‌گویی در سنت ایرانی»، «مفهوم ژانر»، «ژانر در تاریخ سینما»، «ژانر در تاریخ سینمای ایران» و موضوعات میان‌رشته‌ای نظیر «سینما و روان‌شناسی»، «سینما، سیاست و جامعه» و «سینما و فلسفه» از جمله مباحثی هستند که در این دوره طرح خواهند شد.

علاوه بر جاناتان رزنبام استادان ایرانی و خارجی مانند نجومیان، کارلوس هردرو و جمعی دیگر از مدرسان سینما در حوزه نقد و نظر در این دوره ۹ ماه آموزشی حضور دارند.